In dit dossier worden de belangrijkste Nederlandse wetten en regels genoemd voor de bescherming van monumenten, archeologische waarden en cultuurhistorisch waardevolle gebieden. Daarnaast heeft Nederland een aantal Europese verdragen ondertekend waarmee de Rijksoverheid de Europese uitgangspunten voor het behoud van cultuurhistorische waarden onderschrijft.
De verschillende wetten en regels kunnen verschillend geïnterpreteerd worden. Deze interpretatiemogelijkheden worden beperkt door eerdere gerechtelijke uitspraken, jurisprudentie. Wanneer een juridisch geschil leidt tot een gerechtelijke uitspraak, moet daar bij vergelijkbare geschillen rekening mee worden gehouden. De belangrijkste uitspraken zijn verzameld in het dossier Jurisprudentie.
In de meeste wetten zijn ook gemeentelijke bevoegdheden vastgelegd. Voorbeelden van gemeentelijke verordeningen en gemeentelijk beleid vindt u elders in de kennisbank. Verdiepende informatie bij de wetten en bepalingen uit dit dossier vindt u bij:
> Dossier Omgevingswet
> Dossier Aanwijzen monumenten
met onder andere informatie over de gemeentelijke monumentenverordening en het aanwijzen van monumenten.
> Dossier Gebiedsgerichte bescherming en ontwikkeling
met onder andere informatie over beschermde stads- en dorpsgezichten en cultuurhistorie en archeologie in ruimtelijke ordening.
> Dossier Vergunningverlening en handhaving
met onder andere informatie over de vergunningen die nodig zijn bij aanpassingen aan een monument en vergunningvrij bouwen.